Virusne bradavice su benigne izrasline na koži koje nastaju infekcijom humanim papiloma virusom (HPV). Najčešće se pojavljuju na prstima i stopalima, a njihovo uklanjanje zavisi od tipa, mesta i broja lezija.
Šta su virusne bradavice?
Virusne bradavice su benigne izrasline na koži koje nastaju zbog HPV infekcije površinskog sloja kože. Bradavice nastaju kada virus prodre kroz male povrede ili mikrofisure u koži i dovede do prekomerne proliferacije ćelija.
Virusne bradavice su česte, posebno kod dece i kod odraslih sa oštećenom kožnom barijerom ili oslabljenim imunitetom. Iako su benigne, virusne bradavice mogu biti uporne i estetski ili funkcionalno problematične zbog svoje lokalizacije i sklonosti ka širenju.
Vrste bradavica
Obične bradavice (verruca vulgaris):
- Hrapave, kupolaste površine sa sitnim crnim tačkicama
- Najčešće se pojavljuju na prstima i šakama
- Obične bradavice su najčešće kod dece i mladih
Plantarne bradavice:
- Javljaju se na tabanima stopala
- Mogu da bole pri hodu zbog pritiska
- Često su ravnije od običnih bradavica
Ravne bradavice:
- Sitne, glatke, brojne lezije
- Često se javljaju na licu i nadlakticama
- Ravne bradavice su uglavnom asimptomatske
Filiformne bradavice:
- Tanke, končaste izrasline
- Tipično se pojavljuju na licu (kapci, usne, nos)
Genitalne bradavice:
- Uzrokovane specifičnim tipovima HPV
- Prenose se seksualnim putem
- Zahtevaju poseban pristup u lečenju
Simptomi i kako izgledaju
Bradavice imaju karakteristične osobine:
- Hrapavu površinu (osim ravnih bradavica)
- Mogu imati sitne crne tačkice (kapilarni trombi)
- Bradavice su male do veće lezije, pojedinačne ili u grupama
- Obično su boje kože ili neznatno tamniji
Specifični simptomi po tipovima:
- Plantarne bradavice na tabanima izazivaju bol i nelagodnost pri hodu
- Ravne bradavice su glatke i diskretne
- Filiformne bradavice su izdužene i mogu smetati brijanju
Bradavice se mogu iritirati, krvariti ili se bradavice mogu širiti grebanjem ili cepkanjem.
Uzroci, prenos i faktori rizika
Uzročnik: Humani papiloma virus (HPV) sa preko 100 različitih tipova
Prenos:
- Direktan kontakt kože sa kožom
- Preko zajedničkih predmeta (peškiri, obuća)
- Naročito u vlažnim uslovima u bazenima i tuševima
Su faktori rizika za pojavu:
- Mikrotraume kože
- Grickanje noktiju i cepkanje kože
- Brijanje preko postojećih lezija
- Pojačano znojenje
- Atopijski dermatitis
- Oslabljen imunitet
Kod dece i tinejdžera bradavice se najčešće pojavljuju zbog nezrelog imunskog sistema. Javljaju se i kod odraslih, posebno u stresnim periodima ili kod imunodeficijencije.
Dijagnoza
Klinička dijagnoza:
Dermatolog postavlja dijagnozu na osnovu karakterističnog izgleda bradavica. Dermoskopija pomaže u potvrđivanju dijagnoze i razlikovanju od drugih kožnih promena.
Retko potrebna biopsija:
Samo kada postoji sumnja na malignost ili atipičan izgled lezije.
Diferencijalna dijagnoza:
- Kurje oko ili žulj
- Molluscum contagiosum
- Seboreične keratoze
- Kancerozne ili predkancerozne lezije
Lečenje i uklanjanje
Kada lečiti:
- Bol i funkcionalna smetnja
- Širenje na druge delove tela ili na druge osobe
- Estetski razlozi
- Rizične lokalizacije (oko noktiju, lice)
- Kod imunokompromitovanih pacijenata
Samolečenje (OTC preparati):
- Salicilna kiselina (redovno nanošenje i nežno uklanjanje omekšale kože)
- Strpljenje je ključno – tretman može trajati nedeljama do mesecima
Proceduralne metode:
- Krioterapija tečnim azotom – najčešća metoda
- Elektrokoagulacija i kiretaža – za pojedinačne lezije
- CO2 laser – za uporne ili multiple bradavice
- Topikalni agensi (kantharidin) – za delikatne lokacije
- Imunoterapija za uporne slučajeve
Važna upozorenja:
- Ne primenjivati agresivne preparate na licu ili genitalijama
- Kod dijabetesa ili periferne neuropatije – izbegavati samolečenje stopala
- Uklanjanje virusnih bradavica obično zahteva više sesija
Metoda za uklanjanje bradavica zavisi od tipa, lokacije i broja lezija, kao i od godine pacijenta i opšte kondicije.
Komplikacije i kada obratiti se lekaru
Moguće komplikacije:
- Širenje na druge delove tela ili na druge osobe
- Bol i smetnje pri hodu (plantarne bradavice)
- Krvarenje usled povrede
- Sekundarna bakterijska infekcija
- Retko ožiljci nakon agresivnih tretmana
Odmah se obratiti lekaru ako:
- Lezija brzo raste ili menja izgled
- Perzistentna bol ili krvarenje
- Promena boje ili nastanak ulceracije
- Bradavice na licu, u blizini noktiju ili na genitalijama
- Neuspeh samolečenja nakon nekoliko nedelja
- Kod imunokompromitovanih pacijenata
Prevencija
Osnovna higijena:
- Ne dirati, čupati ili grebati bradavice
- Održavati suvu kožu
- Koristiti papuče u zajedničkim tuševima i bazenima
Dodatne mere:
- Ne deliti peškire, obuću ili pribor za manikir
- Prekriti bradavice tokom sportskih aktivnosti
- Negovati kožu radi smanjenja mikrotrauma
- Jačati imunitet zdravom ishranom i dovoljnim snom
Česta pitanja (FAQ)
Da li virusne bradavice su zarazne i kako da sprečim širenje na druge delove tela?
Da, virusne bradavice su zarazne. Sprečite širenje tako što nećete dirati bradavice, redovno ćete prati ruke i koristiti zasebne peškire i pribor.
Koliko dugo traje lečenje virusnih bradavica i koji su najbolji načini za njihovo uklanjanje?
Lečenje može trajati od nekoliko nedelja do meseci. Najbolji načini za njihovo uklanjanje zavise od tipa i lokacije – krioterapija je najčešća, dok se za lice preporučuju nežnije metode.
Da li ravne bradavice na licu treba uklanjati?
Ravne bradavice na licu često nestaju spontano, ali mogu se tretirati nežnim metodama ako smetaju estetski ili se brzo šire.
Da li bradavice ne moraju uvek da se leče ili je bolje za uklanjanje bradavica što pre?
Mnoge bradavice mogu spontano nestati kroz mesece ili godine. Lečenje je preporučeno kada smetaju, šire se ili su na problematičnim lokacijama.
Koje su metode za uklanjanje bradavica najefikasnije kod plantarne bradavice?
Za plantarne bradavice najefikasnija je krioterapija ili kombinacija salicilne kiseline sa kiretažom. Tretman često zahteva više sesija.
Zaključak
Virusne bradavice predstavljaju čest dermatološki problem koji zahteva strpljiv i sistematski pristup. Iako su benigne, njihova zaraznost i sklonost ka širenju čine ih značajnim zdravstvenim problemom, posebno kod dece.
Rano prepoznavanje i odgovarajuće lečenje mogu sprečiti širenje i komplikacije. Izbor metoda za uklanjanje zavisi od tipa, lokacije i broja bradavica, kao i od individualnih karakteristika pacijenta.
Medicinska napomena: Informacije su edukativne prirode i ne zamenjuju stručni pregled. Ako lezija brzo raste, boli, krvari, menja boju ili izgled, ili je na licu, genitalijama ili oko noktiju, obratite se dermatologu.
